Bu tezi bilimsel olarak kanıtlamak artık imkânsız. Ceber öldü, kendisi ile birlikte gözaltına alınan ve sonrasında tutuklanan kişiler hakkında yürütülecek dava da, sıradan bir dava olmayacak.
Ancak, resmi istatistikler öngörümüzü büyük ölçüde doğruluyor. Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü rakamlarına göre, Türk Ceza Kanunu’nun 265. maddesinde düzenlenen görevi yaptırmamak için direnme suçundan 2006 yılında toplam 11 bin 959 dava sonuçlandırılmış. Bu davalarda toplam 10 bin 207 kişi mahkûm olmuş, 4 bin 133 kişi beraat etmiş, diğer kararlarla birlikte 18 bin 33 kişi hakkında karar verilmiştir. Bu kararların kaçının güvenlik güçlerine, kaçının diğer kamu görevlilerine mukavemet nedeniyle verildiği açıklanmamakla birlikte daha önce yapılan çalışmalar ışığında çoğu kararın birinci gruba dâhil olduğunu tahmin etmek güç değildir.
Aynı yıla ilişkin güvenlik güçleri hakkında verilen istatistikler de dikkat çekicidir. 2006 yılında, zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması suçuna ilişkin (256. madde) 223 dava karara bağlanmış, anılan davalarda 116 mahkûmiyet ve 338 beraat kararı yanında diğer kararlarla birlikte toplam 520 kişi hakkında karar verilmiştir. Direnme suçuna ilişkin mahkûmiyet/beraat oranı 2.46 iken bu oran zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması suçunda 0.34’tür. Bu durumda, ilk suça ilişkin olarak verilen mahkûmiyet/beraat kararlarının yüzde 71’i mahkûmiyet şeklinde çıkarken, bu oran zor kullanma yetkisinin aşılması suçunda yüzde 25’tir. İki suç arasındaki mahkûmiyet oranı ise 1/88’dir. Yani orantısız güç kullandığı saptanan her bir güvenlik görevlisi karşısında, direnç gösterdiği için 88 kişi mahkûm olmuştur.
Önemli olan bir diğer nokta ise kapatma mekânlarında işkence ve kötü muamele şikâyetlerinin azalmasıyla görevi yaptırmamak için direnme suçundan mahkûm olanların sayısı arasındaki ters orantıdır. 1996 istatistiklerine göre, eski TCK’nın konuyu düzenleyen 258. maddesinden toplam 1549 mahkûmiyet verilmişken, 2006 yılında bu rakam yaklaşık 7 kat artarak 10207’e çıkmıştır. Aynı zaman dilimi içerisinde yine eski yasadaki kötü muameleye ilişkin 245. maddeden verilen mahkûmiyet sayısında ise ciddi bir artış olmamıştır. 1996 yılında 245. maddeden 278 kişi mahkûm olurken, 337 kişi beraat etmiştir. 2005 yılı istatistikleri, bu suçtan mahkûmiyetlerin çok az bir artışla 364’e, beraatların ise 824’e yükseldiğini göstermektedir.
Bu istatistiklerin kendisinde bir oran sorunu olduğu açıktır. Üstelik bu veriler, 2006 Terörle Mücadele Yasası ve 2007 Polis Vazife ve Salahiyetleri Yasası değişiklikleri yürürlüğe girmeden önce verilen kararlara ilişkindir. Bununla birlikte, 2006 yılında açılan dava sayıları orantının daha da bozulduğunu ortaya koymaktadır. 2006 yılında görevi yaptırmamak için direnme suçundan toplam 18 bin 92 kişi hakkında 11 bin 782 dava açılırken, zor kullanma yetkisinde sınır aşılmasına ilişkin toplam 232 kişi hakkında 93 dava açılmıştır.
İlk suça ilişkin olarak açılan dava sayısı aynı yıl sonuçlandırılanlarla hemen hemen aynıyken, ikinci suçtan açılan dava sayısı aynı yıl karara bağlananların yarısından da azdır. Mukavemet suçundan açılan dava sayısı yetkide sınır aşılması suçundan açılan dava sayısının tam 126 katıdır. Yukarıdaki mahkumiyet/beraat oranları dikkate alındığında, 2006 yılında açılan davalarda iki suç arasındaki mahkumiyet oranın 1/150 olacağını tahmin etmek abartı olmayacaktır.
Şüphesiz sorun sadece yukarıda verilen sayılarla sınırlı değildir, aynı zamanda bir başka yazıda açmayı düşündüğümüz gibi nitelikseldir. Yine de bu veriler karşısında hem Metris’te hem de İstinye’de yaşananların sistematik bir soruna işaret ettiği açıktır. İstinye’de yaşananlara ilişkin etkin soruşturma yapılmadığı sürece, Metris’te yaşananlar da kaçınılmaz olacaktır. (KA/EÜ)
- Activities of the Committee against Torture pursuant to article 20 of the Convention against Torture and other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment: Turkey. 15/11/93. A/48/44/Add.1. (Inquiry under Article 20)
- Public Statement on Turkey, CPT/Inf (93) 1 [EN], 15.12. 1992; CPT/Inf (96) 34, 6. 12. 1996.